Vroegere versies – Early versions

Das Wohltemperierte Klavier (WTK)  is door J.S. Bach in 1722 samengesteld. Het bevat 24 praeludiums en fuga’s voor alle toonsoorten majeur en mineur, in chromatische volgorde van C Majeur tot b-mineur. De bundel heeft een divers karakter en bestaat deels uit stukken die al eerder zijn gecomponeerd voor een andere bundel. Van elf praeludiums is dit met zekerheid te zeggen omdat zij ook al voorkwamen in het Klavierbuchlein für Wilhelm Friedemann Bach dat samengesteld is in 1720. Een deel van deze stukken is voor het WTK verlengd. Ook de bundel Inventionen en Sinfonia’s is in 1722-1723 samengesteld, de 2 keer 15 stukken in de toen meest voorkomende toonsoorten met maximaal 4 kruizen of mollen, kwamen eveneens al voor in het Klavierbuchlein.  De volgorde van de stukken is voor de bundel Inventionen en sinfonia’s chromatisch gemaakt overeenkomst het WTK. Voor iedereen is het duidelijk welke aanpassingen er zijn gemaakt. Aanpassingen zijn muzikaal benoemd. Een categorisering of duiding van de aanvullingen wordt hierbij niet gemaakt.

Het volgende kan worden gesteld. De aanvullingen bestaan als het een grote aanvulling betreft uit een geheel nieuw tweede gedeelte of een lang orgelpunt. Kleinere aanvullingen bestaan uit een toevoeging van een getransponeerd gedeelte of een kleine aanvulling aan het slot. De aanpassingen in de Inventionen en Sinfonia’s zijn veel geringer en zijn muzikale aanpassingen, niet zo zeer verlengingen.

Van stukken waarvan geen vroegere versie bekend is, is het natuurlijk lastig om vast te stellen of het een eerder gecomponeerd en aangepast stuk betreft. Dit is alleen op basis van karakteristieken aannemelijk te maken. Bij het beoordelen van de stukken op dit aspect kan gekeken worden naar de mate van consistentie. Bach is later meer geconstrueerd gaan componeren wat meer gestructureerde stukken heeft opgeleverd. Daarnaast zijn vroegere stukken soms aangevuld, grote aanvullingen gericht op verlenging geven minder consistente stukken, kleine aanvullingen (enkele noten) geven meer structuur. In het WTK komt met name praeludium 21 in aanmerking om ook te bestaan uit een vroeg stuk (de eerste helft) met aanvulling. Al vanaf de eerste autograaf Forkel en daarna vele deskundigen zijn er inschattingen gemaakt van vroeger en later gecomponeerde stukken. Overeenstemming is daar niet over. Fuga 11, 15 en 20 komen in aanmerking voor het zijn van een vroegere compositie.

next